Op deze bijzondere dag wil ik het dorpshoofd van Pikin Poika, Joan van der Bosch, in de spotlight plaatsen. De reden waarom ik dat wil doen is tweeledig: als eerste vrouwelijke dorpshoofd onder de inheemse volken in Suriname, tenminste sinds we weten dat dorpshoofden via de (toentertijd nog koloniale) overheid worden geregistreerd, heeft ze geschiedenis geschreven. Haar volk, dorpelingen van Pikin Poika, zagen in haar een sterke leidster die hun een stap verder kon brengen in de door hen gewenste ontwikkeling. Ten tweede wil ik Joan van de Bosch bespreken vanwege haar daden, in tijden van voor- en tegenspoed, en omdat zij momenteel strijdt tegen het onrecht dat haar en haar volk afgelopen week weer is aangedaan door onze nationale overheid. Waarbij helaas moet worden opgemerkt, dat wellicht politieke redenen daaraan ten grondslag liggen.

Joan van der Bosch is kleindochter van opa Frans Comvalius, de stichter van Pikin Poika. In 2004 werd door haar dorpelingen een beroep op Joan gedaan om dorpshoofd te worden. Zij heeft er over moeten nadenken want op dat moment woonde ze met haar man en zoontje in Paramaribo en voor haar was het geen optie om in de stad te blijven wonen als ze dorpshoofd zou worden. De verhuizing terug naar haar dorp waar haar ouders, zussen en broers nog woonde was geen zware beslissing voor haar maar betekende natuurlijk wel wat voor haar gezin. Echter eenmaal tot dorpshoofd aangewezen duurde het niet lang voordat haar huisje in het dorp was opgezet en het gezin kon verhuizen.

Wereldwijd worden vrouwen achtergesteld ten op zichte van mannen, omdat zij vrouw zijn, dus worden zij gediscrimineerd alleen op grond van hun sekse. Inheemse vrouwen hebben een driedubbele achterstand, namelijk worden zij achtergesteld omdat zij vrouw zijn, omdat zij in armoede leven, en vanwege hun inheemse identiteit. Dit geldt voor alle inheemse en tribale volken, overal ter wereld en Suriname is helaas geen uitzondering. Over armoede, kan worden geredetwist, er zijn voldoende inheemse vrouwen die zullen ontkennen dat zij arm zijn omdat zij stellen dat zij alles hebben wat zij nodig hebben. Als we echter de definities gebruiken waarmee globaal armoede wordt aangeduid leven ook inheemse vrouwen in Suriname in armoede. Een van de oorzaken daarvan is omdat inheemse volken nog steeds niet over wettelijk erkende grondenrechten beschikken waardoor zij in bestaansonzekerheid leven. Het zijn immers vrouwen die gebruik maken van het land om voedselgewassen te planten voor het onderhoud van hun kinderen. Het gronduitgiftebeleid in Suriname en het feit dat inheemse en overigens ook tribale volken volgens de Surinaamse wetgeving op domeingrond wonen en leven, maakt hen bij wijze van spreken vogelvrij. Gelukkig zijn er erkende internationale rechten zoals rechten van de vrouw en ook de rechten van inheemse volken. Deze rechten heeft het dorpshoofd goed tot zich genomen tijdens de trainingen, workshops en conferenties die zij nationaal en internationaal in VIDS verband volgde. Ook bestudeerde Joan van der Bosch de rechten goed toen zij haar HBO opleiding ‘Higher Vocational Education -IBAS, Institute Civil Administrator Suriname-’ volgde. Deze studie rondde zij in 2016 goed af en momenteel is zij Adjunct District Secretaris en werkzaam als, en beëdigd Ressortleider Noord bij het district commissariaat te Para. Joan van der Bosch laat zich niet de stempel opdrukken van die driedubbel achtergestelde vrouw en heeft zich daar los van gemaakt, met alle overtuiging en kracht die zij toentertijd van haar volk kreeg bij haar aanwijzing als dorpshoofd. Zij is thans een voorbeeld voor niet alleen inheemse-, maar alle vrouwen in Suriname!

Joan heeft zich sterk gemaakt voor het verkrijgen van eenmaal 24 uur elektrificatie en stromend water in Pikin Poika. Het dorp, gelegen op ongeveer 40 minuten rijden vanaf Lelydorp, werd middels projectactiviteiten die zij samen met het nabijgelegen dorp Santigron uitvoerde, resp. in 2005 en 2014 voltooid. In het dorp zijn veel jongeren aanwezig en toen bleek dat de werkloosheid hoog was heeft zij zich ingezet om jobs voor de jongelieden te vinden hetgeen haar lukte in de bananensector.

De vrouwen die al in de handycraft sector actief waren versterkte zij door een project te schrijven waarin trainingen aan de vrouwen werd aangeboden om de kwaliteit van hun producten te verhogen maar ook hoe om te gaan met financiële middelen, het doen van investeringen e.d.

Joan vindt de contacten met andere dorpen belangrijk. Ze stimuleert en faciliteert deelname aan inheemse voerbaltoernooien en deelname van de onderneemsters aan inheemse markten zoals in de Palmentuin tijdens de Dag der Inheemsen. Binnen de organisatie VIDS is zij een van de actievere dorpshoofden. Inmiddels heeft zij er ook voor gezorgd dat VIDS samen met haar dorpelingen haar woon- en leefgebied in kaart heeft gebracht. Verder heeft zij gezorgd voor schoolvervoer en optimaal staatsvervoer en kunnen alle kinderen onderwijs genieten. Zij zet zich als bestuurslid ook in voor andere dorpen en reist regelmatig met haar collega dorpshoofden naar een dorp om daar aanwezig te zijn bij bijzondere gebeurtenissen of om te bemiddelen in complexe dorpsaangelegenheden. Haar kennis over de rechten van inheemse volken, haar vaardigheden om die kennis ook toe te passen en haar welbespraaktheid maakt dat zij heel goed in staat is zaken aan de kaak te stellen en daar deinst zij ook niet voor terug.

Ten tijde van ernstige aangelegenheden met betrekking tot het woon- en leefgebied van Pikin Poika heeft Joan van der Bosch met haar bestuur en dorpelingen flink van zich laten horen. Het deel van het leefgebied dat aansluit op de Saramacca-rivier en dus toegang tot de rivier bood en waar men jaagde, werd zonder enig overleg door de overheid afgestaan aan een, wat later bleek, verkavelaar. Voordat het dorp het in de gaten had werden er beheersdaden uitgevoerd en op het moment dat deze zaken zichtbaar werden voerde het dorpshoofd onderzoek uit en bleek een deel van het dorpsgebied weggegeven te zijn. Later bleek dit een politieke loyalist van een regerende partij te zijn. Dat maakte het moeilijk om het proces van de woningbouw stop te zetten. Pikin Poika kwam vaker in het nieuws vanwege blokkade van de weg die dwars door het dorp naar het nieuwbouw wooncomplex loopt. Aan het einde van de enige dorpsweg kwam een hoge poort te staan hetgeen aanduidde dat dorpelingen niet welkom waren. De blokkade van de dorpsweg door de bewoners van Pikin Poika heeft enkele kopers wel ontmoedigd om een perceel te kopen of over te gaan tot bouwactiviteiten, en anderen tegengehouden om er daadwerkelijk te gaan wonen. Echter het feit is dat er nog steeds beheersdaden worden uitgevoerd in het gebied van Pikin Poika en de poort met hekwerk is er ook nog steeds.

Het was dan ook niet fijn dat het dorpshoofd van Pikin Poika, Joan van de Bosch, nu ruim een week geleden via haar basja’s moest vernemen dat de minister van Openbare Werken een bezoek zou brengen aan haar dorp, en nog wel om ceremonieel het startsein te geven aan werkzaamheden voor het beleggen van de dorpsweg. De aanwezigheid van het dorpshoofd was duidelijk niet gewenst, want de basja’s werden uitgenodigd met de nadrukkelijke mededeling dat de komst van het dorpshoofd niet nodig was. Dorpshoofd van der Bosch wil aannemen dat de minister van OW, hoe schandelijk dat ook is, mogelijk onbekend is met de normen, gebruiken en de rechten van inheemse volken. Echter de minister werd bijgestaan door een politieke loyalist die optreedt als coördinator van dit infrastructureel project. De heer Martin Misiedjan, voormalig minister van Justitie en Politie en inwoner van het buurdorp Santigron, is van marronafkomst en kent de tradities en gewoonten van inheemse en tribale volken. Ondanks dat hij als jurist de rechten van inheemse en tribale volken heeft bestudeerd heeft hij hiermee alle normen overtreden. Hij heeft geen acht geslagen op het recht van Free Prior and Informed Consent (FPIC), het recht van inheemse volken om voorafgaand en weloverwogen in te stemmen met projecten die van invloed zijn op hun gemeenschap zonder enige vorm van drukuitoefening. Dorpshoofd van de Bosch is natuurlijk zeer bewust van alle regels die zijn overtreden en is sinds het afgelopen weekend actief om haar misnoegen over de gang van zaken kenbaar te maken. Ondertussen ging de belegging van de dorpsweg in volle gang voort waarbij een

kleuter die nietsvermoedend aan het spelen was, bijna werd overreden door een grote beladen truck. Het dorpshoofd had geen kans om vooraf met haar dorpelingen te overleggen en dus ook niet om hen te waarschuwen voor de veranderende situatie en de gevolgen voor de dorpelingen.

Dit alles waren zacht gezegd, onaangename zaken die zich eerder deze week afspeelde. Echter werd de hele kwestie nog onaangenamer, en feitelijk ronduit bedreigend, vol miskenning en aantasting van de rechtspositie van inheemse volken, toen zonder medeweten van het traditioneel gezag, op aanwijzing van een dorpeling, de coördinator van het project met goedkeuring van de minister, opdracht gaf tot het openstoten van een smal weggetje naar de kreek, de geboorteplaats van bekende inheemse sjamanen en voorouders van Pikin Poika, een plek die als heilig door de dorpelingen wordt aangeduid. Na herhaaldelijke pogingen van het dorpshoofd lukte het om de bestuurder van het zwaar materieel te stoppen. Echter hervatte deze operator van de machine, in opdracht van de projectcoördinator steeds weer het werk en zo werd het gezag van het dorpshoofd opnieuw ondermijnd met ondersteuning van de overheid.

Het gevolg is vernietiging van het bos van Pikin Poika, het toegankelijk maken van een heilige plaats van Pikin Poika met als gevolg verstoring, en onrust. Onrust omdat in het dorp tweedeling is ontstaan doordat politieke loyalisten die wel achter de beheersdaden staan bedreigende taal uiten naar het dorpshoofd en haar basja’s en dorpelingen; het traditioneel gezag noch door werknemers, politiedienst, projectcoördinator, noch door andere overheidswerknemers en politieke loyalisten wordt gerespecteerd; en er niet gehandeld is volgens de internationale rechten van inheemse volken met name het recht op FPIC. Ook nu toont Joan van de Bosch daadkracht en ondanks de grote politieke druk, besluit zij strijd te voeren tegen het machtscentrum, de overheid en politieke loyalisten zoals de projectcoördinator. Zij wil graag iedereen oproepen deze strijd die zij in alle oprechtheid voert, te ondersteunen. Voor alle inheemse en tribale volken is het van belang omdat als dit wordt toegestaan, hun dorp het volgende ‘slachtoffer’ kan zijn; maar ook voor alle Surinamers is het belangrijk omdat Suriname een democratische rechtstaat is die verdragen en verklaringen bij de Verenigde Naties heeft ondertekend en als die niet worden nageleefd Suriname tot een anarchistische staat kunnen maken.

Dorpshoofd Joan van de Bosch is een zelfstandige, hardwerkende vrouw, een kritische leider en trotse moeder van Romario (thans lasser van beroep) en verdient ons aller aandacht en support.

TOON OOK DAADKRACHT- GEEF ONDERSTEUNING AAN DEZE INHEEMSE VOORBEELDVROUW

(Stuur haar een FB power; kom foto’s, beelden maken in haar dorp en maak je -social-mediaberichten; organiseer een rally; schrijf een petitie; eis behoorlijke verkiezingscampagnes; doe wat je kan ECHTER ALTIJD IN OVERLEG MET HET DORPSHOOFD)

In kader van internationale dag van de vrouw, echter niet alleen op 8 maart!