De Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) werd opgericht in september 1992 in antwoord op de noodzaak voor versterking van het traditioneel gezag der inheemsen.  Het traditioneel gezag bestaat uit dorpshoofden en basja’s die door de dorpsgemeenschap worden gekozen of aangewezen volgens procedures die per dorp enigszins kunnen verschillen, hoewel VIDS nu werkt aan de harmonisatie van deze procedure.  Tijdens de Binnenlandse Oorlog (1986 – 1992) ontstond onduidelijkheid over wie besluiten nam (of moest nemen), de guerrillaleiders of de traditionele structuren.  Na afloop van de oorlog was het daarom nodig om het traditioneel gezag te herstellen en rust in de dorpen terug te brengen.  Ook moesten inheemse rechten beschermd worden, vooral door akkoorden die de regering met guerrillagroepen wilde sluiten of had gesloten.  Bovendien was de leefsituatie in het binnenland ernstig aangetast; het reeds achtergestelde binnenland was verder geïsoleerd geraakt qua infrastructuur en communicatie, en onderwijs en gezondheidszorg waren grotendeels stopgezet tijdens de oorlog.  Herstel van het gezag, bescherming van inheemse rechten, wederopbouw en duurzame ontwikkeling waren dan ook de belangrijkste speerpunten van de nieuw opgerichte vereniging.

Het traditioneel gezag in de dorpen is intussen wel grotendeels hersteld en in dat opzicht heeft VIDS één van haar doelen bereikt.  De noodzaak voor voortgaande versterking is echter nog levensgroot aanwezig, want de bedreigingen van inheemse gemeenschappen nemen bijna dagelijks toe.  Dit vereist leiderschap, coördinatie en voortdurende mobilisatie en bewustwording onder de inheemsen, onder leiding van de traditionele gezagsdragers die de inheemse toekomstvisie, waarden, normen en cultuur hoog houden.

In verschillende regio’s van Suriname hebben de dorpen zich ook op regionaal niveau georganiseerd, onder andere in de KLIM (Kaliña en Lokono Inheemse dorpen Marowijnegebied) en OSIP (Organisatie van Samenwerkende Inheemse dorpen Paragebied) en soortgelijke organisaties in oprichting in West Suriname en het Wayambogebied. Deze organisaties fungeren tevens als regionale werkarmen van VIDS.

Het VIDS bestuur bepaalt in gezamenlijk overleg met dorpsbesturen tijdens workshops, vergaderingen en conferenties het beleid van VIDS, uitgewerkt in een langetermijnvisie, missie en strategieën.
De huidige doelstellingen van VIDS zijn:

• De juridische erkenning van de rechten van inheemse volken in Suriname, in het bijzonder de collectieve grondenrechten
• Versterking van het traditioneel gezag der inheemse volken in Suriname
• Verbetering van de maatschappelijke en sociaaleconomische positie van inheemse volken in Suriname
• Belangenbehartiging en vertegenwoordiging van de leden (dorpsbesturen)
• Identiteit– en cultuurversterking van de inheemse volken in Suriname

Langetermijnvisie
In de langetermijnvisie van de VIDS zullen inheemse volken in Suriname binnen enkele decennia zelfbeschikking kunnen uitoefenen in wettelijk erkende inheemse grondgebieden, door de aanwezigheid van onder andere een eigen, sterk inheems bestuur, eigen besluitvormingsprocessen, eigen rechtssystemen, eigen economische ontwikkeling en gelijkwaardige sociaalmaatschappelijke participatie, vrij van discriminatie, met gelijkelijk genot van alle burgerrechten, en een bijdrage leverend aan de duurzame ontwikkeling van Suriname en van de wereldgemeenschap.

Missie
De missie van VIDS is het versterken van het traditioneel inheems gezag en inheems leiderschap, het verkrijgen van wettelijke erkenning van inheemse grondenrechten en andere rechten, een grotere zelfwerkzaamheid en regionale samenwerking tussen inheemse dorpen en regio’s, en een versterkte participatie in politieke en andere sociaal-maatschappelijke beleidsprocessen. Verder zal VIDS waar mogelijk ondersteuning verlenen aan activiteiten die gericht zijn op cultuurbehoud en cultuuronderwijs en op het verbeteren van adequaat, cultuurbewust onderwijs in inheemse dorpen. Tenslotte zal VIDS ook het inheems gender– en jongerenbeleid versterken, met speciale focus op kaderontwikkeling en het stimuleren van ‘trekkers’.

Strategie
De strategie van VIDS is gericht op continue capaciteitsversterking, intensieve communicatie en vergroting van de bewustwording (awareness) en wel binnen de volgende thema’s:

• Versterking van traditioneel gezag en leiderschap
• Juridische erkenning van collectieve grondenrechten en andere rechten van inheemse volken
• Stimuleren van zelfwerkzaamheid en regionale samenwerking tussen inheemse dorpen en regio’s
• Stimuleren van cultuurbehoud
• Stimuleren van adequaat intercultureel onderwijs in inheemse dorpen
• Versterking van sociaal-maatschappelijke en politieke participatie, vooral op beleidsniveau
• Versterking van het gender– en jongerenbeleid, met als focus duurzame kaderontwikkeling en het stimuleren van “trekkers”.

Beleidsdoorsnijdende (cross-cutting) thema’s in deze strategie zijn:

• Capaciteitsversterking
• Communicatie en informatie-uitwisseling
• Bewustwording